ogień

1. Coś piecze, pali kogoś jak ogień, żywym ogniem

a) «coś jest przyczyną silnego, przejmującego, piekącego bólu»: Pod palcami czułem na policzku i uchu grubą pręgę, która straszliwie bolała i piekła jak ogień. J. Brzechwa, Owoc.

b) «ktoś ma wrażenie gorąca w określonym miejscu»: Twarz puchła mi od uderzenia czołem, ręce mi się trzęsły. Tyłek i plecy paliły żywym ogniem. M. Ziomecki, Lato.

2. Iść, pójść, rzucić się, skoczyć za kogoś, za kimś, na czyjś rozkaz, na czyjeś skinienie itp. w ogień «być gotowym uczynić, poświęcić dla kogoś wszystko»: Rozumiem Teresę jak matka matkę – za dziećmi poszłabym w ogień. Wspieram ją duchowo, oby starczyło jej sił do walki o syna. WO 28/10/2000.

3. Krzyżowy ogień pytań «wiele szybko następujących po sobie pytań, zadawanych w celu wydobycia jakichś zeznań w taki sposób, by pytany nie miał czasu na kontrolowanie swoich odpowiedzi»: Początkowo zaprzeczał wszystkiemu. Dopiero poddany krzyżowemu ogniowi pytań załamał się i przyznał do zamordowania trzech chłopców. P. Pytlakowski, Czekajac.

4. Na pierwszy ogień

a) «w pierwszych szeregach nacierających, na pierwszą linię frontu»: Zostali rzuceni na pierwszy ogień, wielu zginęło... Roz bezp 1997.

b) «na początek, w pierwszej kolejności»: Od maja we wszystkich autobusach, tramwajach i metrze mają być zainstalowane elektroniczne kasowniki. Przygotowania do montażu już trwają. Na pierwszy ogień poszły autobusy. DD 16/02/2001.

5. Ogień dyskusji, polemiki, sporu itp. «dyskusja, polemika, spór itp. bardzo ożywione, burzliwe»: Każde wystawienie „Wesela” roznieca ogień dyskusji wokół jego inscenizacji, symboliki i aktualnego odczytania. TS 4/1996.

6. Ogień i woda, ogień z wodą «przeciwstawne zjawiska, siły, rzeczy, dwa niezgodne charaktery, dwie osoby mające niezgodne, całkowicie odmienne usposobienia»: (...) byli jak ogień i woda, podobni do siebie tylko przez swą młodość. E. Przybylska, Dotyk. Ta składanka ma w zamierzeniu godzić ogień z wodą i łączyć utwory o mocnych, egzystencjalnych tekstach (...) z obliczonymi na masowego odbiorcę piosenkami festiwalowymi (...). Cosm 2/2000.

7. Ogniem i mieczem «paląc i zabijając»: Wojska szwedzkie wtargnęły do Polski i niszczyły ją ogniem i mieczem. H. Kostyrko, Klechdy.

8. Wpaść dokądś jak po ogień «przyjść, zjawić się gdzieś na chwilę, przybywszy odejść skądś szybko, śpiesząc się»: (...) Marcin wpadał do nas tylko jak po ogień, coś pożyczał, coś odnosił, o coś pytał i tyle go widzieli. E. Nowacka, Emilia.

9. Wziąć, brać kogoś, coś w dwa ognie

a) «ostrzelać, ostrzeliwać kogoś, coś z dwóch stron»: Obrońcy, wzięci w dwa ognie, zostali rozgromieni i wycięci w pień, a król dostał się żywcem do niewoli. Z. Kosidowski, Opowieści.

b) «zaatakować, atakować kogoś w czasie dyskusji, polemiki itp. z dwóch stron»: Mimo że powieść wzięto w dwa ognie, od pierwszej chwili podbiła ona publiczność. T. Drewnowski, Próba.

Bać się kogoś, czegoś jak ognia zob. bać się 1.

Dolać oliwy do ognia zob. oliwa.

Igrać z ogniem zob. igrać 2.

Ogień leje się, leci z nieba zob. niebo 8.

Otworzyć ogień zob. otworzyć 6.

Próba ognia zob. próba 4.

Słomiany ogień zob. słomiany 2.

Smażyć się w ogniu piekielnym zob. smażyć się.

Stanąć w ogniach zob. pąs.

Unikać, strzec się, wystrzegać się kogoś, czegoś jak ognia, stronić od kogoś, od czegoś jak od ognia zob. unikać.

Upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu zob. pieczeń 1.

Upiec własną pieczeń przy czyimś, cudzym ogniu zob. pieczeń 2.

Wybierać, wyciągać, wyjmować dla kogoś, za kogoś kasztany z ognia zob. kasztan 1.

Wybierać, wyciągać, wyjmować kasztany z ognia cudzymi rękami zob. kasztan 2.

Zimne ognie zob. zimny 4.